Çoğu insan yağmurdan sonra havada belirgin bir koku fark eder. Yeni biçilmiş çim kokusunun yaz ayıyla ilişkilendirilmesi yağmur kokusu da sıklıkla bahar mevsimi ile ilişkilendirilir.
Çok fazla edebiyat eserinde sizi gülümsetecek hatıralar arasında kullanılan bu koku yani toprak kokusu nasıl oluşur, bu kokuya ne sebebiyet verir.
İnsanların bahar yağmuru ile ilişkilendirdiği bu kokunun kaynağı birden fazla nedene dayanıyor olabilir.
Bu koku aslında ormanlık alanlarda sıklıkla fark ederiz ve kaynağı da bir çeşit bakteridir. Bir tür filamentöz bakteri olan aktinomisetler, koşullar nemli ve ılıkken toprakta yetişir. Toprak kurudukça, bakteriler toprakta sporlar üretir.
Nemli hava sporları bize yani burnumuza taşır. Bu sporlar, yağmurla ilişkilendirilen özel, kendine özgü, dünyevi bir kokuya sahiptir.
Bu bakteriler son derece yaygın bulunur. Dünyanın her yerinde, bu tatlı “yağmur sonrası” kokusuna rastlayabilirsiniz. Aslında bilindiği üzere bakteriler nemli topraklarda çoğalırlar. Fakat bakteriler eğer toprak uzun süre kuru kalmış ise sporlarını bırakırlar. Bakteriler yaşamlarını devam ettirebilmek için spor hale bürünmektedirler ancak ilk yağmur sonrası bu sporlar çarpıcı bir koku olarak geri dönerler.
Diğer bir koku türü ise yağmurdaki asitli içerikten kaynaklanır. Özellikle şehir merkezlerindeki şartlar atmosferdeki kimyasalları etkiler dolayısıyla yağmur suyu biraz asidik olma eğilimine girer. Bu türde ki bir yağmur organik döküntülerle veya kimyasal madde ile temas ettiğinde, aromatik reaksiyonlara neden olabilir.
Yağmur suyunun bu asidik yapısı toprağı parçalara ayırır ve içerisinde sıkışan minerallerin serbest kalmasına sebep olur. Hatta benzin gibi kimyasallarla reaksiyona girerek daha güçlü bir koku verebilmektedir. Bu reaksiyonlar ile genellikle bakteri sporlarından farklı, nahoş kokular üretir. Bu nedenle yağmur sonrası koku aslında her zaman güzel olmayabilir.
Yağmur sonrası oluşan başka bir tür koku daha varıdır. Bu kokular bitkilerin ve ağaçların salgıladığı uçucu yağlardan kaynaklanır. Bazı bitkiler kurak dönemlerde bir takım yağlar salgılarlar. Bu yağların tohumun çimlenmesi için kurak dönemlerde su kaynaklarının kıtlığına karşı bir önlem mekanizması olarak salgılandığı düşünülmektedir. Bu uçucu yağlar zamanla kaya gibi yüzeylerde birike bilmektedir. Yağmur damlaları, kayaların üzerindeki bu yağ tabakasıyla reaksiyona girer ve hava yoluyla bir gaz olarak taşınır.
Yani, bir arkadaşınızla yağmur sonrası kokusu hakkında sohbet ettiğimizde, arkadaşınızın sizden başka bir hatırası yada farklı bir koku anısı olabilir. Bu hatıra sonucunda ikinizin de aklından geçen koku aynı türde olmayabilir. Bununla birlikte, güzel bir hatıra olarak yağmurdan sonra havada hissettiğiniz ve ikinizin de aklında kalan bu koku, aslında güzel bir aroma halk diliyle güçlü bir toprak kokusudur. 🙂
Kaynak:
- https://science.howstuffworks.com/nature/climate-weather/atmospheric/question479.htm
- https://www.livescience.com/37648-good-smells-rain-petrichor.html
İlk Yorum Sizden Gelsin